Szkoła Przedsiębiorczości Uniwersytetu Szczecińskiego
Polecamy: Poradnik – Kobieta Biznesu
Poradnik dla zakładających firmę jest przeznaczony dla tych wszystkich, którzy planują lub właśnie zaczynają zakładać własną działalność gospodarczą. Ma on za zadanie pomóc w tym żmudnym procesie. Sukcesywnie będziemy publikować informacje, które krok po kroku pokazuje procedurę rejestracji własnej firmy. Z kolei w dziale “Podstawowe informacje o podatkach i ZUS” zamieścimy najważniejsze informacje o wszystkich głównych obciążeniach jakim podlegają przedsiębiorcy w naszym kraju. Zaprezentujemy fundamentalne informacje na temat podatku dochodowego, VAT oraz składek na ubezpieczenie społeczne. Lektura tego działu pozwoli na zaznajomienie się z ważną tematyką, co pozwoli na uniknięcie wielu przykrych niespodzianek w przyszłości.
Wybór rodzaju działalności
Chcąc rozpocząć działalność gospodarczą, musisz odpowiedzieć sobie na podstawowe pytanie, w jakim sektorze gospodarki startować? Przykłady karier wielu biznesmenów wskazują, że sukces ich przedsięwzięcia tkwił w trafnym pomyśle i właściwym rozpoznaniu potrzeb rynku.
Nieograniczony rynek usług
Usługi to pozaprzemysłowa działalność gospodarcza, mająca na celu bezpośrednie zaspokajanie potrzeb klientów. Można je podzielić na:
- materialne (produkcyjne), do których zalicza się np.:
• naprawy, remonty, konserwacje,
• łączność (np. firmy oferujące usługi telekomunikacyjne lub dostęp do Internetu),
• handel,
• transport (np. spedycja, korporacje taxi),
- niematerialne (nieprodukcyjne), do nich zalicza się:
• naukę (np. firmy farmaceutyczne opracowujące receptury nowych leków),
• oświatę (np. korepetycje, szkoły językowe, kursy),
• kulturę i sztukę (np. galerie, malowanie portretów, plakatów),
• administrację państwową, ochronę porządku publicznego,
• finanse, ubezpieczenia (np. biura rachunkowe, towarzystwa ubezpieczeniowe),
• ochronę zdrowia, opiekę społeczną, kulturę fizyczną (np. prywatne kliniki, kluby, siłownie).
Działalność handlową możemy podzielić na:
• hurtową – polegającą na zakupie dużych ilości towarów u producentów (lub innych hurtowników) i zaopatrywaniu w nie handlu detalicznego lub innych odbiorców,
• detaliczną – polegającą na zakupie towarów i odsprzedawaniu ich bezpośrednim konsumentom.
Aby prowadzić działalność handlową:
1. musisz mieć odpowiednio wyposażony lokal (np. sklep) lub miejsce (np. wynajęte lub wykupione na bazarze czy targu),
2. musisz nawiązać współpracę z hurtownikami lub producentami,
3. musisz mieć magazyn i środek transportu (gdy sam będziesz dowozić towar) lub umowy z dostawcami, którzy towar dostarczą,
4. jeżeli przepisy tego wymagają – np. przy sprzedaży alkoholu lub prowadzeniu apteki – musisz otrzymać koncesję lub zezwolenie,
5. musisz kupić kasę fiskalną i urządzenia niezbędne do sprzedaży określonych produktów (np. lodówkę).
Siła tkwi w różnorodności

Obserwując uważnie rynek nietrudno zauważyć, że coraz więcej firm nie poprzestaje na jednym – łączą produkcję z handlem, handel z usługami, produkcję z usługami lub produkcję z handlem i usługami. Przykładowo, w wielu zakładach fryzjerskich z powodzeniem sprzedaje się kosmetyki przeznaczone do pielęgnacji włosów. Szewc może robić w warsztacie buty, sprzedawać je klientom i przy okazji naprawiać obuwie. Wszystko to zwiększa jego szansę utrzymania się na rynku. Szewc produkujący, sprzedający i naprawiający obuwie może z czasem tak rozwinąć działalność, że będzie musiał zatrudnić jednego lub kilku pracowników, zwiększyć produkcję i nawiązać nowe kontakty handlowe.
Rozpoznaj rynek
Sukces firmy w dużej mierze będzie zależał od miejsca prowadzenia działalności. Konieczne jest zatem rozpoznanie, ile firm w danej dziedzinie już działa na wybranym przez Ciebie terenie, czy rynek jest nasycony, a więc, czy klienci potrzebują tego, co nowy przedsiębiorca chce im zaoferować. Wybierając sektor działalności, powinieneś zacząć od zebrania informacji o swoim otoczeniu (miejscu, gdzie firma będzie działała).
Niezwykle ważna jest też wiedza i rozpoznanie ogólnej sytuacji gospodarczej kraju – jakie branże obecnie są dochodowe, które są stabilne, a które dopiero się rozwijają, czyli, w co warto inwestować, a które branże omijać? Pomocny może być w tym “Biuletyn Statystyczny” wydawany co miesiąc przez Główny Urząd Statystyczny. Powinieneś też czytać prasę tematyczną i śledzić telewizyjne informacje gospodarcze, czy też – jeśli masz taką możliwość – przeglądać tematyczne strony internetowe.
Możesz również obserwować panujące na rynku trendy. Ostatnio rozwinęły się, np. kawiarenki internetowe, punkty kserograficzne czy puby. Rynek jest chłonny, a możliwości konkurowania – duże. Dlatego warto przyjrzeć się dokładnie tym usługom i produktom, na które jest popyt, ponieważ w taki rynek z powodzeniem można wejść.
Szczególną uwagę powinieneś zwrócić na sytuację na rynku lokalnym. Branże, które upadają i są niedochodowe w jednym regionie, mogą być bardzo dochodowe i przyszłościowe na terenie, na którym chcesz działać. Wszystko zależy od lokalnej specyfiki.
Oprócz przyglądania się ogólnym tendencjom gospodarczym, powinieneś przeprowadzić szczegółową analizę rynku lokalnego i jego potrzeb. Najpierw warto ustalić, jakie potrzeby nie są na nim zaspokojone i czy prowadząc własną działalność, możesz wejść w tzw. niszę rynkową. Sukces w działalności gospodarczej to właśnie zaspokajanie potrzeb konsumentów (odbiorców, klientów czy nabywców), zwłaszcza tych nowo odkrytych. Pomoże w tym badanie rynku. Duże firmy mogą w tym celu wynająć doradców (firmy konsultingowe), zajmujące się badaniem rynku zawodowo i profesjonalnie. Wykorzystują one skomplikowane i specjalistyczne metody – ankiety, badania panelowe, testowe czy eksperymentalne. Ale jeśli chcesz otworzyć sklep spożywczy, czy zakład szewski, badanie rynku takimi metodami nie jest potrzebne – wystarczy wnikliwa i świadoma obserwacja, która pozwoli Ci ocenić szanse wejścia na rynek z produktem lub usługą.
Następny krok polega na ustaleniu, kim są potencjalni klienci – czym się zajmują, w jakim są wieku, jakiej płci, jaką mają sytuację finansową, gdzie mieszkają i jakie są ich zwyczaje dotyczące zakupów. Te informacje są niezwykle ważne przy wyborze planowanej działalności gospodarczej.
Dobrze rozeznaj konkurencję
Badając rynek, powinieneś też zaobserwować, ilu nabywców mają firmy konkurencyjne, oferujące podobne produkty lub usługi. Oceniając konkurencję musisz najpierw ustalić, gdzie mieszczą się najbliżsi i najwięksi konkurenci oraz w jakim stopniu zaspokajają oni potrzeby lokalnego rynku. Ważne jest określenie i zestawienie podobieństw oraz różnic między Twoją firmą, a firmami konkurencyjnymi. Koniecznie musisz też wziąć pod uwagę fakt, że dopiero startujesz, a konkurencja już działa. Może mieć ona stałych klientów, którzy nie będą skłonni zmieniać dostawcy usług czy towarów.
Kiedy już poznasz teren na którym chcesz działać, rynek, klientów, a także konkurencję, powinieneś zastanowić się nad podażą, popytem i ceną, czyli nad tym, ile ludzie mogą kupić i co więcej możesz im zaoferować.
Podsumowaniem wyników badań rynku powinno być ustalenie wysokości własnych obrotów oraz określenie efektywności planowanej działalności, czyli po prostu tego, ile chcesz zarobić na swojej działalności. Czy chcesz podbijać rynek krajowy jako duża, stabilna firma, czy też zadowolisz się małą, lokalną działalnością. Niezależnie jednak od planów musisz być ostrożny i cierpliwy. Początki zawsze są trudne i nie od razu przynoszą wielką fortunę.
Poradnik Prawny
Najważniejsze zasady Prawa Pracy
Kodeks pracy to podstawowy, najważniejszy akt prawny, regulujący relacje między pracodawcami a pracownikami. Nie sposób przecenić jego wagi – dla prawa pracy jest on tym samym, czym konstytucja dla prawnego ustroju kraju.
Tak jak Konstytucja określa fundamentalne zasady funkcjonowania państwa, tak Kodeks pracy opisuje warunki, na jakich może być świadczona praca w Rzeczypospolitej Polskiej.

To, co najważniejsze
Większość osób czytających Kodeks pracy pomija jego pierwsze rozdziały, wychodząc z założenia, że najbardziej potrzebna jest praktyczna wiedza zawarta w jego dalszych częściach. Szukamy w nich informacji o okresach wypowiedzenia umowy o pracę, długości urlopu wypoczynkowego itp. Jednak właśnie na początku znajdują się najważniejsze, wiążące wszystkich (nie tylko pracowników i pracodawców, ale także organy państwa) zasady. Obowiązują one wszystkich pracujących oraz dotyczą wszystkich rodzajów umów o pracę. Kierując się nimi należy interpretować (odczytywać) treść pozostałych przepisów.
Swoboda nawiązywania stosunków pracy
Zawarcie umowy o pracę oraz ustalenie warunków pracy i płacy, wymaga zgodnego oświadczenia woli pracodawcy i pracownika. A zatem zarówno jedna, jak i druga strona umowy muszą wyrazić chęć jej podpisania na określonych warunkach. Z drugiego działu Kodeksu pracy pt. “Stosunek pracy” dowiesz się, jakie rodzaje umów o pracę dopuszcza polskie prawo, jak takie umowy zawrzeć i jak rozwiązać. Przepisy szczegółowo regulują także warunki zwolnienia pracownika (określają np. okres wypowiedzenia umowy o pracę oraz to, którzy pracownicy są chronieni przed zwolnieniem). Niemniej jednak nie można nikogo zmusić do tego, by wykonywał pracę, której wykonywać nie chce. Choć pracodawcę akurat – o czym powinieneś wiedzieć – przepisy mogą zmuszać do zatrudniania pracownika, którego dłużej zatrudniać on nie chce. Ale są to sytuacje wyjątkowe i podyktowane koniecznością ochrony słabszego.
Dbaj więc o swoich pracowników, mając na uwadze to, że zawsze mogą odejść, jeżeli tylko zechcą. Dbaj o nich także w okresach trudniejszych, a oni Ci się zrewanżują, gdy pracy będzie więcej.
Zakaz dyskryminacji
Jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezpośrednia lub pośrednia, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy – jest niedopuszczalna. Nie możesz więc wypowiedzieć pracownikowi umowy o pracę tylko dlatego, że ma np. inne poglądy polityczne niż Ty.
Zasada ta ma jeszcze dalej idące konsekwencje: osoby wypełniające te same obowiązki powinny być tak samo wynagradzane. W ten sposób Kodeks pracy chroni zwłaszcza kobiety, które niekiedy otrzymują niższe wynagrodzenie niż mężczyźni wykonujący taką samą pracę. Nie wolno Ci do tego dopuścić, w przeciwnym razie dyskryminowany pracownik z łatwością przekona każdy sąd do swoich racji. A to może oznaczać, że będziesz musiał wypłacić poważne odszkodowanie na rzecz osoby dyskryminowanej.
Bezpieczeństwo
Każdy pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikowi bezpieczne i higieniczne warunki pracy, o czym mówi dział dziesiąty Kodeksu pracy. Musisz więc tak organizować pracę i warunki jej wykonywania, żeby wykluczyć możliwość ewentualnych wypadków. Dbaj o bezpieczeństwo pracy szczególnie troskliwie. Inspektorzy mogą to dokładnie skontrolować i jeśli stwierdzą, że nie stosujesz się do tej zasady, konsekwencje mogą być bardzo dotkliwe (wysokie grzywny). Nie opłaca się oszczędzać na urządzeniach zwiększających bezpieczeństwo, bo jeden wypadek przy pracy z Twojej winy może się okazać ekonomiczną katastrofą.
Kodeks ważniejszy niż umowy
Masz pełną swobodę zawierania umów, ale ich postanowienia, podobnie jak innych aktów (np. układów zbiorowych pracy), nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy. Kodeks pracy jest więc swego rodzaju gwarancją minimum uprawnień pracowniczych.
W praktyce oznacza to, że pracodawca i pracownik zawierając umowę o pracę mogą swobodnie decydować, jakie ustalą warunki, ale tylko wtedy, gdy nie zawrą w niej postanowień krzywdzących pracownika (czyli mniej korzystnych aniżeli określa to kodeks). Nie ma natomiast przeszkód, by pracodawca z pracownikiem uzgodnili bardziej korzystne warunki pracy, niż przewiduje to Kodeks pracy. Gdyby jednak okazało się, że w umowie o pracę zawarte zostały postanowienia łamiące zasadę wyższości kodeksu nad zapisami umownymi, prawo pracy nakazuje uznać je za nieważne, a w ich miejsce obowiązkowo stosować właściwe przepisy kodeksu. Pamiętaj o tym, sporządzając umowy o pracę.
Najlepszym przykładem jest postanowienie w umowie odnośnie wysokości wynagrodzenia za pracę. Nie może ono być niższe niż określone ustawowo minimum. Jeśli jednak (zakładamy, że przez nieuwagę) pracodawca przyjmując pracownika na pełny etat określi w umowie o pracę pensję niższą, automatycznie uznaje się to za błąd, a wielkość wynagrodzenia określa się według przyjętego w ustawie minimum (pracodawca musi więc zapłacić pracownikowi więcej – tyle, ile wynosi płaca minimalna wynikająca z obowiązujących przepisów).