Podczas posiedzenia Rady Ministrów w dniu 28 sierpnia br. przyjęto projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw, przedłożony przez ministra pracy i polityki społecznej. Przepisy zawarte w projekcie nowelizacji ustawy racjonalizują zasady przyznawania świadczenia pielęgnacyjnego i wprowadzają nowe świadczenie – specjalny zasiłek opiekuńczy.

Obecnie katalog osób, które mogą ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne na podstawie ustawy z 2003 r., jest dość szeroki. Dlatego od stycznia 2010 r. liczba osób ubiegających się o to świadczenie gwałtownie wzrosła, co wynikało także ze zniesienia kryterium dochodowego warunkującego prawo do jego przyznania. Ze statystyk wynika, że wśród osób, które uzyskały prawo do świadczenia, aż 83 proc. stanowią osoby inne niż rodzice dzieci niepełnosprawnych. W tej liczbie znaczną część stanowią osoby nadużywające pomocy finansowej ze strony państwa. Znowelizowane przepisy miałyby obowiązywać od 1 stycznia 2013 r. Na ich podstawie uprawnionymi do świadczenia pielęgnacyjnego będą: rodzice (matka lub ojciec), opiekunowie faktyczni dziecka (osoby opiekujące się dzieckiem, które wystąpiły do sądu o jego przysposobienie) oraz osoby będące rodzinami zastępczymi spokrewnionymi, a także inne osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny (z wyjątkiem osób o znacznym stopniu niepełnosprawności). Osoby te będą mogły ubiegać o świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole (lub szkole wyższej), jednak nie później niż do ukończenia 25. roku życia. Zdecydowano, że osobom dotychczas otrzymującym świadczenie pielęgnacyjne zostanie zachowane prawo do niego przez 6 miesięcy (od 1 stycznia 2013 r. do 31 czerwca 2013 r.). Wysokość tego świadczenia będzie wynosić 520 zł (dodatkowo, w tym okresie, osobom spełniającym warunki do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie nowych przepisów będzie przysługiwać dodatek do niego w wysokości 100 zł miesięcznie, co wynika z kontynuacji programu rządowego). Od 1 lipca 2013 r. świadczenie pielęgnacyjne będzie wypłacane już tylko osobom uprawnionym do niego na podstawie nowych przepisów (w wysokości 620 zł miesięcznie – bez względu na dochody rodziny). Ma ono zrekompensować opiekunowi osoby niepełnosprawnej wymagającej opieki uszczerbek w budżecie rodziny spowodowany rezygnacją z zatrudnienia, a także umożliwić właściwe sprawowanie opieki oraz zagwarantować mu kontynuację ubezpieczenia społecznego i zdrowotnego. Założono również wprowadzenie do systemu świadczeń rodzinnych, nowego świadczenia – specjalnego zasiłku opiekuńczego. Będzie on wynosił 520 zł miesięcznie. Otrzymywać go będą osoby, na których ciąży obowiązek alimentacyjny i które zrezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej w związku z koniecznością sprawowania stałej opieki nad członkiem rodziny legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności. Taki zasiłek będzie uzależniony od kryterium dochodowego. Ma przysługiwać, gdy łączny dochód dwóch rodzin: rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki – w przeliczeniu na osobę – nie przekroczy obowiązującego kryterium dochodowego dla osób otrzymujących świadczenia rodzinne. Obecnie kryterium takie w rodzinie wychowującej dziecko niepełnosprawne wynosi 583 zł, od listopada 2012 r. kwota ta będzie wyższa (przewiduje się 623 zł). Przy ustalaniu prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego obowiązkowe będzie przeprowadzanie wywiadu środowiskowego. Osoby sprawujące opiekę nie będą miały prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, gdy m.in. mają one ustalone prawo do: emerytury, renty, renty rodzinnej, renty socjalnej, zasiłku stałego, nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego