„Arbeit Macht Frei”– jednak ten napis, który widzieli wszyscy przekraczający bramę KL Auschwitz, był bardzo mylący. W ciągu niemal pięciu lat jego istnienia do obozu przywieziono około 1,3 – 1,5 mln ludzi, a gdy 27 stycznia 1945 roku żołnierze Armii Czerwonej wyzwolili obóz, zastali tam tylko 7 000 więźniów. A właściwie znajdujących na granicy życia i śmierci szkieletów ludzkich. Dziś mija 70 lat od wyzwolenia obozu – tragedia milionów ludzi, a także powód jej zaistnienia powinna zawsze pozostać w naszej pamięci.

O utworzeniu obozu Auschwitz na terenie dawnych polskich koszar artyleryjskich pod Oświęcimiem, zadecydował rozkaz dowódcy SS Heinrich Himmler, który został wydany 27 kwietnia 1940 roku. Już półtora miesiąca później do obozu przybył pierwszy transport jeńców – 728 polskich więźniów politycznych z Tarnowa, wśród których znajdowała się niewielka grupka Żydów. W 1941 roku Niemcy rozpoczęli rozbudowę obozu, zajmując teren sąsiedniej wsi Brzezinka (Birkenau).  Rok później na terenie wsi Monowice (Monowitz) został założony trzeci obóz.

Właśnie drugi obóz w Birkenau był miejscem masowej eksterminacji, gdzie w komorach gazowych zginęła przeważająca liczba jeńców. W relacji więźnia pułkownika Jana Karcza przybyłych do obozu więźniów witał kierownik obozu SS-Hauptsturmführer Fritzsch: „Przyjechaliście tutaj nie do sanatorium, tylko do niemieckiego obozu koncentracyjnego, z którego nie ma innego wyjścia jak przez komin. Jeśli komu się to nie podoba, to może zaraz iść na druty. Jeżeli w transporcie są Żydzi, to nie mają prawa żyć dłużej niż dwa tygodnie. Jeżeli są księża, mogą żyć jeden miesiąc, reszta tylko trzy miesiące”.

W Auschwitz zginęło  najwięcej Żydów. Według szacunków, a są one nieprecyzyjne, w Auschwitz mogło zginąć 1 mln Żydów. Dugą grupę narodowościową stanowili Polacy (ok. 130-140 tys.), trzecią – Cyganie (ok. 20 tys.). Oprócz nich w obozie zginęło ok. 15 tys. radzieckich jeńców wojennych i 10-15 tys. więźniów innej narodowości (Czesi, Białorusini, Jugosłowianie, Francuzi, Niemcy i Austriacy).

W styczniu 1945 roku Niemcy usiłowali zatrzeć ślady istnienia obozu. Tysiące więźniów wyprowadzili, zostawiając tylko chorych i niezdolnych do pokonania marszruty, dokumenty palili, wysadzali w powietrze częściowo rozebrane krematoria. 6 stycznia ma miejsce ostatnia egzekucja, Niemcy rozstrzeliwują 70 Polaków. 23 stycznia podpalona została tzw. Kanada, czyli kompleks baraków, w którym składowano rzeczy zabierane przywożonym. Cztery dni później oddziały Armii Czerwonej wyzwalają obóz.

Ofiary tej tragedii zawsze powinny być w naszej pamięci.

Źródło: auschwitz.org; pap