W latach 2016 – 2023 obserwujemy w Polsce zdecydowany kryzys konstytucyjny, dotyczący m.in. zaprzestania zgodnej z Konstytucją działalności Trybunału Konstytucyjnego. Nie ma wątpliwości, iż Trybunał utracił zdolność do niezawisłej i apolitycznej realizacji swoich zadań oraz funkcji określonych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Dysfunkcjonalność Trybunału Konstytucyjnego została wywołana wskutek:
• odmowy przyjęcia przez Prezydenta Rzeczypospolitej ślubowania od sędziów wybranych prawidłowo przez Sejm RP VII kadencji,
• powołania przez Sejm RP VIII kadencji na stanowiska sędziów Trybunału Konstytucyjnego trzech osób ponad konstytucyjną liczbę piętnastu sędziów (tzw. „sędziowie” dublerzy),
• powołania Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego pomimo braku niezbędnej w tym zakresie uchwały Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Trybunału Konstytucyjnego,
• sprawowania faktycznego kierownictwa Trybunałem Konstytucyjnym przez sędzię, której kadencja na stanowisku Prezesa Trybunału wygasła oraz braku organizacyjnej możliwości dokonania wyboru Prezesa i Wiceprezesa Trybunału Konstytucyjnego kolejnej kadencji.

Trudno zatem się dziwić, iż wyroki Trybunału Konstytucyjnego wydawane z udziałem osób nieuprawnionych do orzekania przestały być uznawane za pełnoprawny element systemu prawnego przez sądy powszechne oraz Sąd Najwyższy, a także organy władzy sądowniczej państw Unii Europejskiej oraz stron Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Europejski Trybunał Praw Człowieka natomiast w wyrokach z dnia 7 maja 2021 r. w sprawie Xero Flor przeciwko Polsce (skarga nr 4907/18) oraz z dnia 14 grudnia 2023 r. w sprawie M.L. przeciwko Polsce (skarga Nr 40119/21), stwierdził, że prowadzenie w Trybunale Konstytucyjnym działalności orzeczniczej przez osoby nieuprawnione do orzekania narusza prawo do sądu i rzetelnego procesu.
Z powyższych powodów Senat RP podjął inicjatywę ustawodawczą dotyczącą zmiany Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w celu przywrócenie prawidłowego funkcjonowania kontroli konstytucyjności prawa w Polsce przez Trybunał Konstytucyjny zgodnego z wartościami konstytucyjnymi właściwymi dla demokratycznego państwa prawnego.

Zainteresowanych proponowaną nowelizacją odsyłamy do druku senackiego nr 55.

Dominika Kobiołka
Dyrektor Biura Senatorskiego Adama Szejnfelda w Pile
Biuro Senatorskie Adama Szejnfelda w Pile
64-920 Piła, ul. Grunwaldzka 2/10.
e-mail: szejnfeld.biuro@gmail.com
tel. +48 602 738 542